حذف واژه طلاق = تدلیس قانونی
داتیکان_فرود نودهی: رئیس سازمان ثبت احوال کشور در گفتگوی دیروز خود با خبرگزاری ایرنا، از تهیه پیش نویس حذف واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه خبرداد. به گفته حمید درخشان نیا این طرح یکبار در گذشته در مجلس مطرح شد که از سوی نمایندگان با رأی منفی مواجه شد. در حال حاضر امکان حذف واژه طلاق تنها از شناسنامه زناني وجود دارد که دوشیزه هستند، ولی در صورت تصویب این طرح در مجلس این امکان برای سایر زنان مطلقه نیز فراهم میشود. اگرچه در ظاهر به نظر ميرسد كه چنين طرحي در راستای حمایت از حقوق زنان، قبح زدايي از رخداد طلاق و رفع موانع و نگرشهاي فرهنگي نادرست به زنان مطلقه، تدوين شده است اما حذف واقعه طلاق از شناسنامه، يك سويه ديگري هم دارد. به اعتقاد بسياري اتفاقا حذف واقعه طلاق از شناسنامه در ذات خود تاييد يا تاكيد مجدد بر ايده قبح شمردن اين رخداد است و پاك كردن صورت مساله كمكي به تغيير نگرش ها نميكند. مساله ديگر اين است كه آيا حذف واقعه طلاق از شناسنامه نوعي فریب يا تقلب محسوب نميشود؟ جايگاه حقوقي اين ماجرا كجاست؟ محمدحسین نیکوکلام قاضی بازنشسته دادگاه خانواده با بيان اینكه اين عمل قطعا تقلب محسوب نمیشود،گفت:«کسانی که که دوشیزه هستند و طلاق گرفتهاند، میتوانند با مراجعه به دفترخانهای که طلاقشان در آنجا ثبت شده نامهای بگیرند برای ثبت احوال و در آنجا واژه طلاق از شناسنامه حذف خواهد شد.» او افزود:«به نظر میرسد طرحی که در حال حاضر در حال تدوین است، در راستاي حمایت از بانوان مطلقه است و یک گام روبه جلو محسوب میشود. در واقع به هر دلیلی که این افراد در زندگی گذشته خود شکست خوردهاند، با تصویب این طرح میتوانند شرایط مناسبتری برای ازدواج مجدد فراهم آورند.»
نیکوکلام افزود: «اگرچه با تصویب این طرح واژه طلاق از شناسنامه زنان مطلقه حذف خواهد شد ولی هم از منظر اخلاقي و هم قانوني باید به همسر دوم خود اعلام کنند که قبلا ازدواج کردهاند. اگر به همسر دوم خود این مسأله را نگویند، اقدام آنها تحت عنوان تقلب و فریب محسوب میشود که هم بار اخلاقی دارد و هم بار قانونی. در این صورت همسر دوم این افراد میتوانند با مراجعه به دادگاه خانواده تقاضای فسخ ازدواج را بکنند زیرا عمل این خانمها، تحت عنوان تقلب و فریب محسوب میشود.»
اما دكتر زهرا داور، استاد حقوق دانشگاه واحد تهران جنوب، در انتقاد از این پیشنویس به داتيكان گفت:««نمیتوانم درک کنم که چنين طرحی تبدیل به قانون شود زیرا در حقوق بحثي تحت عنوان تدلیس. داريم.تدلیس یعنی عملیاتی برای پنهان کردن واقعیت. به نظر من این اقدام یک تدلیس قانونی است».
داور در ادامه با اشاره به اينكه برخی این طرح را در راستای حمایت از زنان مطلقه عنوان میکنند، در حالیکه به نظرم حمایتی در این طرح وجود ندارد افزود: «درست است که در عرف جامعه ما زنان مطلقه در معرض برخی خطرات قرار میگیرند ولی این دلیلی نمیشود که قانونگذار اجازه بدهد که واژه طلاق از شناسنامه این افراد حذف شود. زیرا هيچ جنبه حمایتیاي در این طرح نیست. اين طرح شرايطي فراهم ميكند تا خانمی ازدواج اولش را مخفی کند و اين يعني نه تنها حمایتي از او نشده بلکه شرایط را برای فریب و تدلیس نیز به وجود آورده است.»
این فعال حوزه حقوق زنان در پایان اظهار داشت: «به نظرم قانونگذار بیش از آنکه با تصویب قوانین متعدد به دنبال حذف مشکلات برود، بايد از مسيري ديگر مشکلات را حل كند. بسياري از مشكلات با قانونگذاري حل نميشود بلكه راه حل اجتماعی نياز دارد. وضعيت فعلي بيشتر باعث تناقض در قانونگذاري ميشود. نگاه قانونگذار به جامعه نگاه درستی نیست و من توجیهی برای پاک کردن واژه طلاق پیدا نمیکنم، این اقدام نه تنها حمایت نیست بلکه زمینه فریب کاری را در جامعه افزایش میدهد.»
زهره ارزنی، وکیل و حقوقدان نیز در گفتگوی دیروز خود با سایت «دولت آنلاین» گفت: «متأسفانه در جامعه نگاه درستی به زنان مطلقه وجود ندارد.از این منظر شايد ارائه چنین طرحی یک قدم مثبت تلقی شود. ولی نباید این مسأله منجر به این شود که خانمی ازدواج نخست خود را مخفی کند.» ارزنی همچون خانم داور بر این باور است که بعید به نظر میرسد اجرای این طرح بتواند به صورت كلي باعث تغيير نگاه به زنان مطلقه شود و تاثیرات ریشهای ایجاد کند.
این وکیل دادگستری هم نظر با خانم داوری در بخشی دیگر از صحبتهای خود، مشکلات را از منظر اجتماعی و آموزشی مورد بررسی قرار داده و در این خصوص گفته است: « اجرای این طرح نوعی سرپوش گذاشتن بر معضلات موجود است، جامعه اگر میخواهد تبعیضها و نگرشهای غلط موجود را از بین ببرد باید برای نسلهای جدید فکری بکند. اينكه دانش آموزان در مقاطع تحصيلي در كنار آموزش دروس تئوريك، درباره واقعیتهای جامعه هم آموزش ببینند.»