کامبیز نوروزی: مراجع قضایی مشهد صلاحیت رسیدگی به پرونده مدیر مسئول روزنامه شرق را ندارند
کامبیز نوروزی، حقوقدان
داتیکان: چنانچه هریک از اهالی شریف یا مقامات محترم شهر مشهد ، نسبت به روزنامه شرق اعتراض و شکایتی دارند ، می توانند ، طبق قانون و مانند صدها پرونده مشابه در مورد خیلی نشریات دیگر ، به دادسرای تهران مراجعه کرده و با ثبت شکایت ، تعقیب و محاکمه را از دادسرا و دادگستری تهران بخواهند .
الان چیزی حدود یک ربع قرن است که پرونده های مطبوعاتی براساس مقررات قانون مطبوعات تشکیل و رسیدگی می شوند . نزدیک ربع قرن است که صدها و صدها پرونده مطبوعاتی در کشور تشکیل شده و در آنها مدیران مسئول یا روزنامه نگاران تحت تعقیب و محاکمه قرارگرفتند . در تمام این مدت ، چه در مباحث علمی و کارشناسی و چه در عمل ، بر مسائل حقوق مطبوعات و پرونده های مطبوعاتی متمرکز بوده ام . در ربع قرن گذشته اختلاف نظرهای کارشناسی فراوانی در مورد نحوۀ برخورد با اتهامات مطبوعاتی و قرارها واحکام قضایی مربوط به آنها بوده است . اما در تمام این حدوداً ربع قرن ، یک چیز مورد اختلاف نبوده است و آن اینکه در هر پرونده مطبوعاتی ، دادسرا و دادگاه محل استقرار دفتر اصلی نشریه صلاحیت مداخله و رسیدگی به اتهامات آن نشریه را دارد . یعنی مثلاً اگر از نشریه ای سراسری که دفتر آن رسماً در مشهد یا رشت یا تبریز مستقر است شکایت شود ، دادگستری مشهد و رشت و تبریز باید به آن شکایتها رسیدگی کنند .
ندیده ام و نشنیده ام که در تمام این ربع قرن مراجع قضایی خلاف این قاعده عمل کرده باشند . از نظر آئین دادرسی کیفری ، دادسرا و دادگاه محل وقوع جرم ، صلاحیت رسیدگی دارند .از نظر حقوق مطبوعات ، در جرائم مطبوعاتی ، محل وقوع جرم ، شهری است که رسماً دفتر نشریه درآنجا واقع است . طبق تبصره ماده 34 قانون مطبوعات ، به جرائم مطبوعاتی در محاکم صالح مراکز استانها رسیدگی میشود.. به حکم قانون ، ربع قرن است که دادگاهها در پرونده های مطبوعاتی ، این قاعده قطعی و مسلم را در آئین رسیدگی به جرائم مطبوعاتی رعایت می کنند .
این قاعده ، حکم عقلی نیزهست . یک نشریه ، در اقصا نقاط کشور توزیع می شود . فرض کنید مطلبی دارد در مورد سنندج . یک مطلب دارد از زاهدان . مطلبی دارد مربوط به بابل . عکسی دارد فرضاً از شیراز و.... حالا فرض کنید مقامی یا فردی از سنندج و زاهدان و بابل و شیراز و... اعتراض و شکایت از مطالب مربوط به شهر خودشان دارند . مدیرمسئول باید یک روز برود شیراز یک روز برود بابل یک روز برود سنندج ، روز بعد برود زاهدان و کلاً تمام سال تمام کشور را بچرخد. این نمی شود خب.
نمی دانم بازپرس محترم دادسرای مشهد ، با چه استدلالی خلاف این مقررات و قاعده عمل کرده است و مهدی رحمانیان ، مدیر مسئول شرق را بخاطر انتشارمطلبی در شرق که گویا مربوط به شهر مقدس مشهد بوده ، احضار و تفهیم اتهام کرده است ؟ نمی خواهم در اینجا به بحثهای تخصصی مربوط صلاحیت محاکم بپردازم . فقط به همین اکتفا می کنم که یک رویه قضایی مبتنی بر قانون با پشتوانه صدها و صدها پرونده قرار و رأی ، در موضوعی که قویاً با منافع و نظم عمومی و حقوق اساسی ملت مرتبط است ، چیزی نیست که بشود به سادگی از رفتار خلاف آن عبور کرد . هم آئین دادرسی و هم حقوق مطبوعات هردو قویاً مربوط به حقوق اساسی ملتند .
نمی دانم آیا مهدی رحمانیان در طول تحقیقات ایراد عدم صلاحیت کرده است یا نه و اگر کرده است مقام محترم قضایی چه پاسخ و استدلالی در رد آن داشته است . اما موضوع به اندازه ای مهم و اساسی است که امیدوار باشیم مقامات ارشد قضایی استانی و کشوری در مراقبت از قوانین و وحدت رویه، به هر شکلی که می توانند و می دانند ، مانع از آن شوند که قاعدۀ مذکور به این شکل مورد بی اعتنایی قرار گرفته و در این پرونده ادامه یابد .
چنانچه هریک از اهالی شریف یا مقامات محترم شهر مشهد ، نسبت به روزنامه شرق اعتراض و شکایتی دارند ، می توانند ، طبق قانون و مانند صدها پرونده مشابه در مورد خیلی نشریات دیگر ، به دادسرای تهران مراجعه کرده و با ثبت شکایت ، تعقیب و محاکمه را از دادسرا و دادگستری تهران بخواهند . در مورد اتهام مدیرمسئول نشریه ای که دفتر و مرکز آن تهران است ، بی هیچ تردید ، صلاحیت فقط با مراجع قضایی تهران است و مراجع قضایی استانهای دیگر صلاحیت رسیدگی به آن را ندارند .