کارفرما چه مسئولیتی در حوادث ناشی ازفعالیتهای معدنی دارد؟
فاطمه آجرلو
داتیکان: حوادث ناشی از کار یکی از حقایقی است که اغلب اوقات، کارگران به شکلهای مختلفی با آنها مواجه میشوند. هرکاری متناسب با شرایط خاص خود، خطرهایی را نیز به دنبال دارد. در این میان فعالیتهای معدنی بیش از سایر حرفهها حادثه میآفرینند. کارگران این حوزه به دلیل شرایط سخت کاری و استفاده از روشهای سنتی با حوادث زیادی رو به رو میشوند. در اغلب موارد ، وقوع حادثه ناشی از کار باعث ایجاد تنشهای جدی میان کارگران و کارفرمایان میشود. در همین راستا ، برای دریافت ضررهای وارده به کارگر و یا اشخاص دیگر، ابتدا باید شخص مسئول را شناسایی کنیم. اما بهتر است قبل از شروع بحث با مفهوم مسئولیت مدنی بیشتر آشنا شویم.
به طور کلی، زمانی که عمل یا رفتار کسی باعث ورود خسارت به شخصی دیگر یا جامعه شود، مسئولیت مدنی محقق میشود. به عبارت ساده تر میتوان از مسئولیت مدنی به عنوان زیان خصوصی هم نام برد.
از جمله مواردی که میتوان به حضورگسترده مسئولیت مدنی و قوانین مربوط به آن اشاره نمود، حوادث ناشی از کار در معدن است. چرا که وقوع حوادث ناشی از کار در معدن اجتناب ناپذیر است. تعداد و به خصوص شدت حوادث در فرایند معدنکاری میزان قابل ملاحظه ای از حوادث ناشی از کار را در جهان تشکیل میدهد. حجم بالای کار و به کارگیری ماشینآلات و تجهیزات عظیم و پرمخاطره علت اصلی بروز حوادث شدید در این بخش می باشد. پس اینکه مسئول حادثه در معدن کیست و به چه میزان در وقوع حادثه نقش داشته بسیار مهم است.
در این راستا نظریات متفاوتی مطرح شده است و در هریک از آن ها، اشخاص متفاوتی به عنوان مسئول حادثه شناخته میشوند. اما آن چیزی که در قوانین موضوعه کشورمان، از جمله ماده 12 قانون مسئولیت مدنی مطرح است، مسئولیت کارفرما در برابر کارگر و اشخاص ثالث است.
مسئولیت کارفرما مندرج در ماده 12 قانون مسئولیت مدنی بر مبنای مصالح اجتماعی بنا شده است. در واقع عدالت اجتماعی اقتضا دارد کسی که از یک کارگاه سود می برد، باید زیان های ناشی از آن را هم تحمل کند.
مسئولیت مدنی کارفرما در 2 بخش قابل بررسی است. اولا، مسئولیت کارفرما در برابر خسارتهایی که از سوی کارگر به اشخاص ثالث وارد می شود. ثانیا ، مسئولیت کارفرما و یا عوامل کارگاه معدن در مقابل خسارتهای وارده به خود کارگر.
به عنوان مثال، اگر کارگر معدن فعالیتی انجام دهد که در پی آن خسارتی به شخص ثالث مانند کارگر دیگر یا افراد حاضر در صحنه وارد شود، در صورتی که شخص ثالث زیان دیده باشد و قصد مراجعه به کارگر را داشته باشد، به دلیل پایین بودن توان جبران خسارت از سوی کارگر به احتمال زیاد در عمل خسارت شخص ثالث جبران نخواهد شد. به همین دلیل قانونگذار مقرراتی وضع کرده است تا اگر فعالیت کارگر موجب بروز آسیب به شخص ثالثی شد، کارفرما مسئول جبران خسارت باشد.البته شرایطی وجود دارد که کارفرما میتواند آن را ثابت و خود را از مسئولیت مبرا کند.
به طور کلی میتوان گفت چنانچه حادثه ای در معدن پیش آید و در این راستا خسارتی به کارگر یا اشخاص ثالث وارد شود ، کارفرما مسئول جبران خسارت خواهد بود. البته اگر این خسارتها در نتیجه تجاوز کارگر از حدود وظایف خود باشد، خود کارگر را باید شخصا مسئول جبران خسارت دانست.