پدر هم مثل رومینا در این پرونده قربانی شرایط اجتماعی شده /لزوم تخفیف در مجازات قاتل رومینا
داتیکان: موضوع قتل «رومینا اشرفی» نه تنها روی صفحه نخست و تیتر جراید و رسانه های اینترنتی ایران رفت، بلکه واکنشی گسترده از سوی کاربران فضای مجازی در پی داشت. با توجه به اهمیت و پیچیدگی این پرونده کیفری، اساتید و علمای حقوق طی روزهای گذشته نظرات خود را در این باره بیان کرده اند. در راستای تفحص بیشتر در این رویداد تلخ، موسسه حقوقی داتیکان، میزگردی با عنوان «بررسی یک قتل» در روز یکشنبه 10 خردادماه برگزار کرد. در این میزگرد، علی نجفی توانا استاد حقوق کیفری و جرمشناس و رییس سابق کانون وکلا، کامبیز نوروزی استاد جامعهشناسی حقوق و امیرحسین جلالی روانپزشک حضور به هم رسانده و پرونده قتل رومینا اشرفی را تشریح کردند. در این نشست که در دفتر شعبه اصلی داتیکان برگزار شد، جمعی از وکلا نیز حضور داشتند و دیدگاه های خود را درباره این پرونده عنوان کردند. در ادامه گزیده ای از این میزگرد را مطالعه می کنید.
جلالی: کاربرد معکوس شرم در پرونده رومینا
امیرحسین جلالی با تاکید بر نقش «شرم» در بروز جرم صورت گرفته گفت: پدر رومینا تحت فشار بار شرم دست به این جنایت زد. و این جالب است که شرم با اینکه در بسیاری موارد نقش تنظیمکننده رفتار اجتماعی دارد و مانع بروز جرم و انحراف میشود اما در موارد خاصی مثل همین ماجرا اثر معکوس داشته و زمینه ایجاد قتل را فراهم کرده است.
نجفی توانا: با تورم قوانین جرم انگارانه روبهروایم
علی نجفی توانا با اشاره به ریشهیابی بروز این مشکلات به نگاه جامعه مردسالار به زن و تناقض فضای مجازی و فرهنگ سنتی، گفت: ما اکنون در جامعهای زندگی می کنیم که امکان ازدواج برای بسیاری از افراد نیست ولی افراد به دنبال ارضای تمنیات جنسی خود در خارج از چارچوب ازدواج هستند و جامعه ما نتوانسته این تناقض را حل کند. نظام قانونی ما هم به این تناقض کاملا بیتوجه است و یک رویکرد ذهنیتگرا دارد و واقعیتهای عینی را در نظر نمیگیرد.
او ادامه داد: در واقع پدر هم مثل دختر در این پرونده قربانی شرایط اجتماعی شده چون پدر هم تحت تاثیر غرایزش دست به این اقدام زده و قصد داشته به هر شکل ممکن آرامش خود را به دست آورد.
نجفی توانا در خصوص تحویل رومینا به خانوادهاش علی رغم اینکه او گفته بود در صورت بازگشت به خانه پدرش او را خواهد کشت، افزود: مقام قضایی در این وضعیت مسئولیت کیفری ندارد چون طبق پروتکل ها و مقررات موجود عمل کرده اما نظام قانونی و قضایی در اینجا مقصر است. از طرفی به این مساله هم میتوان توجه کرد که چه بسا واکنش مرد فقط به ماجرای دخترش نبود بلکه این واکنشی به تمام مشکلات و فشارهای اجتماعی بوده.
این استاد دانشگاه همچنین درباره مجازات قاتل بیان کرد: قانون برای قتل، سه تا ده سال زندان در نظر گرفته و اگر وضعیت مجرم دقیق مورد بررسی قرار گیرد به نظر میرسد که او با توجه به شرایط روانیش باید تخفیف مجازات هم دریافت کند.
رئیس اسبق کانون وکلا با اشاره به مسئولیت افرادی که تشویق و تحریک پدر رومینا پرداختند، افزود: تشویق شخص به ارتکاب جرم مصداق معاونت در جرم است اما این مساله باید دقیقا بررسی شود که آیا واقعا حرف هایی که به پدر رومینا گفته شده تشویق و تحریک به قتل بوده یا خیر و اطلاعات فعلی ما برای اظهار نظر در این مورد کافی نیست.
نجفی توانا با تاکید بر اینکه تورم قوانین جرمانگارانه موجب شده تا در این جامعه همه مجرم باشند، اذعان کرد: مصداقهای جرم از رابطه آزاد گرفته تا سرقت یا نصب ماهواره آنقدر متنوع است که مطمئنا کسی اینجا نیست که خودش مرتکب جرم نشده و قربانی جرم هم نشده باشد پس در این جامعه همه بزهکارند.
کامبیز نوروزی:
کشور ما جامعه خلافکاران درستکار است
در ادامه این میزگرد، کامبیز نوروزی،پژوهشگر حقوق، موضوع تقصیر و تاثیر جامعه در وقوع فاجعه ای مثل قتل رومینا را پیش کشید و ادامه داد: این تاثیر، به اشکال مختلفی ایجاد جرمزایی میکند.
نوروزی با اشاره به مساله ناکامی قوانین در کاهش جرم و فقدان تاثیر بازدارنده مجازات های سنگین، گفت: اگر قانون قدرت بازدارندگی داشت بسیاری از جرایم اساسا اتفاق نمیافتادند. مثلا در صدور چک بلامحل، کار غیرقانونی کودکان و جرایم یقهسفیدها قوانین وجود دارد اما این قوانین هیچ اثر بازدارندهای نداشتند چون بستر اجتماعی ما توان هضم این قوانین را نداشته و ساختار سیاسی و اجتماعی ما خاصیت جرمزا دارد.
نوروزی پیشنهاد داد این ماجرا مدخلی برای آغاز یک گفتگوی ملی ضدجرم شود و از اصطلاح "جامعه خلافکاران درستکار" برای توصیف وضعیت فعلی جامعه ایران استفاده کرد، وی افزود: مثال بارز آن اشخاصی هستند که پولی قرض کردند تا کسب و کاری راه بیندازند و نوسانات نرخ ارز و تغییرات قیمت ها امکان پرداخت بدهیهایشان را به آنها نمیدهد.
او در پایان افزود: برای مثال گشت های امنیت اخلاقی باعث میشود تا یک خانم برای پنهان کردن خودش از دست پلیس تلاش کند چون ممکن است به دلیل کنار رفتن روسری گرفتار شود. یعنی شرایطی ایجاد شده که یک فرد عادی الگوهای رفتار مجرمانه را انجام میدهد و برایش این شیوه رفتار طبیعی میشود.