نحوه ارائه واکسن ایرانی کرونا با انتقادات مختلفی روبرو شده است.

دیروز مرحله انسانی آزمایش واکسن «کوویران» آغاز شد، اتفاقی که بسیاری را نسبت به ساخت واکسن ایرانی کووید-۱۹ خوشبین کرده است و از سویی برخی سوالات نسبت به نحوه شروع آزمایش‌ها نگرانی‌هایی را به وجود آورده است.

این واکسن روز گذشته به سه نفر از داوطلبان تزریق شد و قرار است آزمایش فاز اول مرحله انسانی واکسن کرونا به مرور روی ۵۶ نفر انجام شود، اولین نفری که «کوویران» را تزریق کرد، طیبه مخبر، دختر رئیس ستاد اجرایی فرمان امام بود. به گفته پزشکان این واکسن تاکنون روی این افراد هیچ علائمی نشان نداده است.

مینو محرز، پزشک و محقق آزمایش‌های مرحله انسانی واکسن کرونا در این رابطه دیروز گفت: «امروز شروع فاز انسانی واکسن ایرانی کرونا بود. اولین تزریق انجام شد. مطمئن هستم که همه چیز خوب پیش می رود. من بسیار امیدوار هستم به این واکسن و امیدواریم که به زودی برای همه مردم آن را داشته باشیم و از شر این ویروس کرونا خلاص شویم.»

بیشتر بخوانید: جزئیات جدید از واکسن ایرانی کرونا

مراحل ساخت یک واکسن و وضعیت «کوویران»

به طور کلی ساخت یک واکسن به سه مرحله تقسیم می‌شود؛ در مرحله پیش‌بالینی که کارهای مولکولی ساخت یک واکسن انجام می‌شود، مرحله آزمایش حیوانی و مرحله آزمایش انسانی واکسن.

اما مرحله پایانی ساخت واکسن، در سه فاز مختلف اجرا می‌شود، به این معنا که پایان آزمایش واکسن ایرانی کرونا روی ۵۶ نفر به معنای اتمام موفقیت‌آمیز ساخت واکسن کرونا نیست و بعد از آن باید مراحل بعدی آزمایش واکسن کرونا روی تعداد نفرات بیشتری صورت بگیرد.

حمید عمادی، فوق تخصص بیماری‌های عفونی، در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «در مطالعات انسانی در فاز اول امن بودن واکسن مطالعه می‌شود تا مشخص شود که واکسن عارضه جدی دارد یا نه، در فاز دوم تاثیرگذاری واکسن مطالعه می‌شود و مرحله سوم مشخص می‌شود که پادتن تولید شده است یا نه و چند درصد تزریق‌کنندگان واکسن دوباره مریض شده‌اند. در مورد کووید پس از پایان فازهای یک و دو، مجوز اضطراری استفاده از آن صادر می‌شود.»

او افزود: «واکسن ایرانی تازه وارد فاز یک انسانی شده است. به همین دلیل افراد ثبت نام کرده باید افراد جوانی باشند که ببینند که در این افراد این مشکل پیش می آید یا نه، به همین دلیل واکسن به دختر آقای مخبر تزریق شد.»

براین اساس ایران در فاز یک مرحله تست انسانی واکسن کروناویروس قرار دارد و برای صدور مجوز استفاده از آن فاز یک و دو باید با موفقیت به اتمام برسند، اتفاقی که پیشبینی شده احتمالا تا بهار ۱۴۰۰ طول می‌کشد.

زود جشن گرفتیم؟

همین موضوع باعث شده است تا انتقادات زیادی نسبت به نحوه شروع آزمایش‌های واکسن ایرانی کرونا شود، به طوری که نگرانی‌های نسبت به احتمال عدم موفقیت این واکسن و از سویی افزایش سطح انتظارات نسبت به «کوویران» با شیوه تبلیغ آن در روز گذشته به وجود آمده است.

نمونه‌هایی از شکست برخی واکسن‌های کرونا در مرحله آزمایش انسانی هم وجود دارد، عمادی می‌گوید: «استرالیا در حال تولید واکسن بود که متوجه عوارض زیاد آن شد و به همین دلیل ساخت آن را قطع کرد. ممکن است این اتفاق برای واکسن ایرانی هم رخ بدهد، در این حالت به خانه اول می‌رسیم و باید برای خرید واکسن تقلا کنیم، از سویی از نظر خرید بخاطر تحریم‌ها مشکلاتی وجود دارد به همین دلیل باید خودمان در ساخت واکسن اقدام کنیم.»

البته عوارض شدید، باعث قطع تولید واکسن استرالیایی نشد. بلکه در برخی دریافت‌کننده‌ها بخاطر ترشح آنتی‌بادی نتایج آزمایش ایدز آن‌ها غلط می‌شد و به همین دلیل تولید آن به طور کلی قطع شد.

از سوی دیگر، به گفته کارشناسان اتفاقی که دیروز برای واکسن ایرانی کرونا انجام شد، نه برای تبلیغ آن، بلکه برای نشان دادن علنی آزمایشات واکسن کرونا در ایران است تا در آینده مانند انتقادات انجام شده از واکسن روسی کرونا، ایران متهم به پنهان‌کاری در ساخت کوویران نشود.

محمدرضا صالحی فوق تخصص بیماری‌های عفونی و یکی از سه پزشکی که در حال آزمایش این واکسن هستند، در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «چون این اولین آزمایش بالینی واکسن در کشور است، ما این را به عنوان یک روز مبارک در نظر گرفتیم. نگفتیم که این شروع تزریق جمعی واکسن کروناست، بلکه اعلام کردیم که این شروع کارآزمایی بالینی است.»

اشتباهی در آزمایش واکسن انجام شده بود؟

همچنین از روز گذشته برخی از متخصصین نسبت به نحوه آزمایش واکسن کرونا هم انتقاد کردند، چراکه به طور کلی آزمایش واکسن باید به شکل دوسوکور انجام شود و به نیمی از داوطلبان واکسن کرونا و به نیم دیگر واکسن‌نمای کرونا تزریق شود. اما روز گذشته رسانه‌ها به طور قطعی اعلام کردند که به داوطلبان واکسن کرونا تزریق شده است.

انجام آزمایش بالینی کرونا باعث می‌شود تا عوامل تلقین یا فریب هوشیارانه در نتایج نهایی آزمایش واکسن کرونا از بین برود، موضوعی که دیروز در رسانه‌ها اعلام نشد.

صالحی در این رابطه می‌گوید: «این انتقادات غلط است، تجویز واکسن به شکل دوسوکور انجام شده است و نه داوطلب و نه فرد تجویز کننده خبر دارند که واکسن یا پلاسیو(دارویی بدون هیچ ماده موثر) به او تزریق شده است. به همین دلیل ممکن است به سه نفر دیروز واکسن تزریق نشده باشد. مطالعات باید طبق دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت صورت بگیرد و از تعداد کلی ۵۶ نفر، ۱۲ نفر پلاسیو خواهند گرفت، ما و خود بیمار از این موضوع خبر نداریم. در دنیا هم روند به همین شکل است و حساسیت بی‌موردی در این رابطه به وجود آمده است.»

به هرحال چه زود برای واکسن کرونا جشن گرفته شده باشد و چه احتمال تزریق پلاسیو به داوطلبان روز گذشته وجود داشته باشد، پزشکان امیدوار هستند که در نهایت ساخت کوویران با موفقیت به اتمام برسد.

صالحی در این رابطه می‌گوید: «به نظر من به عنوان آزمایش کننده با توجه به اطلاعات قبلی و اطلاعات نتایج آزمایش‌های حیوانی از این واکسن حدود ۸۰ تا ۸۵درصد ایمنی می‌گیریم، هرچند به دقت در حال پیگیری حال مریض‌ها هستیم تا ببینیم عوارضی از خود نشان می‌دهند یا نه، اتفاقی که خوشبختانه تا الان نیافتاده است.»