یک استاد اقتصاد سهم بالای صادرات و واردات در اقتصاد کشور و عدم استفاده مناسب از نرخ بهره در سال‌های گذشته را از عوامل مهم اثرپذیری اقتصاد ایران از نرخ ارز عنوان کرد.

به گزارش ایبِنا، حسین درودیان از کارشناسان و اساتید اقتصاد در پاسخ به این سوال که چرا نرخ ارز تا این حد در اقتصاد ایران نقش دارد؟ اظهار داشت: این اثرگذاری در گام نخست به نفتی بودن اقتصاد ایران برمیگردد. همچنین به هر حال شما وقتی اقتصادی دارید که سال های سال محصولات مبتنی بر منابع طبیعی را به عنوان تولیدات اصلی تولید می کنید و طبعا آن اندازه مصرف ندارید و باید صادر کنید. در نتیجه به کشوری تبدیل می شوید که صادرکننده محصولات طبیعی است در نتیجه ارز بدست می آورید، ارز هم مصرفش برای واردات خواهد بود پس شما تا حدی هم به واردات وابسته می شوید و لذا مجموعا با وجود اینکه اقتصاد بازی نداریم ولی نسبت مجموع صادرات و واردات ما به تولید ملی، عدد پایین محسوب نمی شود یعنی از جمله اعداد متوسط و رو به بالا در دنیا محسوب می شود.

وی افزود: این باعث می شود که نرخ ارز در اقتصاد ما خیلی مهم شود چون سهم صادرات و واردات در اقتصاد ما یک سهم نسبتا بزرگی است، پس نرخ ارز به صورت مستقیم نقش زیادی در اقتصاد ما دارد. یک بخشی هم انتظاری است. یعنی انتظارات هم دخیل می‌شود. یعنی مردم ما در حافظه تاریخی خودشان، دیده اند که در سالهای گذشته به هر دلیلی همچون جنگ و تحریم و افت قیمت نفت، این روند صادرات و واردات مختل می شود، نرخ ارز شروع به افزایش می کند. و از طرف دیگر، بهم خوردن الگوی اقتصادی تبعاتی همچون تورم و کاهش تولید و وضعیت نامناسب اقتصادی را به همراه دارد که این ها همه همزاد افزایش نرخ ارز می شود. یعنی نرخ ارز یک شاخص می‌شود برای هشدار در خصوص وضعیت اقتصادی کشور. به عبارت دیگر، دو عامل روانی و واقعی باعث می شود که نرخ ارز تبدیل به متغیر کلیدی در اقتصاد کشورمان شود.

درودیان در خصوص اثرگذاری نرخ ارز نیز گفت: یک اثر مستقیم داریم که قیمتی است که کالاها وارد می شود، حالا آن کالا ممکن است محصول نهایی باشد یا اینکه در چرخه تولید قرار خواهد گرفت و به عنوان کالای واسطه ای یا نهاده استفاده می شود ، یک بخشی هم برای کالاهایی است که قابلیت صادرات دارند، یعنی کالاهای تولید داخل هستند و هیچ ربطی به واردات ندارند ولی قابلیت صادرات دارند، پس بر مبنای نرخ ارز به عنوان هزینه فرصت، قیمت گذاری می شوند. مثل احشام یا خشکبار، در اینجور کالاها نرخ ارز حکم هزینه فرصت را دارد و وقتی این ها در اقتصاد ما با نرخ ارز تکان می خورند، عملا بقیه اقتصاد هم به دلیل منطق ثبات تقریبی قیمت های نسبی از این موضوع تاثیر می گیرد.

این کارشناس اقتصادی در مورد سایر کشورها و اثرپذیری آن ها از نرخ ارز اظهار داشت: موضوع به اندازه ای که برای ما به عنوان ساکنان ایران و پژوهشگران اقتصاد ایران شفاف است در مورد آن کشورها این اندازه روشن نیست. ولی آن جوری که متوجه می شویم، داستان این است که در آن کشورها، اولا به دلیل ساختار اقتصادیشان، نرخ ارز این اهمیت و تاثیر را ندارد، دوما یک بخشی هم به خاطر این هست که لنگرهای قوی دیگری مثل نرخ بهره دارند که بر روی آن کار کرده اند و آن لنگرها را پررنگ کرده اند.

وی افزود: در حقیقت به دلیل اینکه کلا نظام اعتباری در آنجا، نظام در دسترس تری برای افراد هست، به خاطر همین وقتی می خواهند تقاضای کالا و خدمات کنند، به دلیل دسترسی اعتباری خوبی که دارند، نرخ بهره تاثیرگذاری قوی دارد و لذا مدت هاست که بانک های مرکزی هم آمده اند و نرخ بهره را به عنوان لنگر در سیاست گذاری انتخاب کرده اند. ضمن اینکه نرخ های برابری ارز در آن اقتصادها هم مانند اقتصاد ما خیلی تکانه های شدیدی ندارد.

وی در پایان تاکید کرد: در کشورهایی مثل ژاپن، نسبت مجموع صادرات و واردات به تولید ملی، از کشور ما پایین‌تر است. به عبارت دیگر درون زایی اقتصادشان بیشتر است، به خاطر همین تقریبا اثرپذیری کمتری از نرخ ارز دارند. در اروپا هم که پول واحد وجود دارد، و خیلی از مبادلاتشان هم بین خودشان است و عملا این اندازه از اثرپذیری از نرخ ارز موضوعیت پیدا نمی‌کند.