جامعه بینالملل منتظر خواهد بود تا رفتارهای طالبان را بسنجد.
اتفاقات این روزهای افغانستان نه تنها از ابعاد مختلف این کشور را تحت تاثیر قرار داده بلکه در درون نظام بینالملل نیز بحثهای متفاوتی را به وجود آورده است. فارغ از شکل روابط بین کشورها و سازمانهای بینالمللی با افغانستان تحت حکومت طالبان و امارت اسلامی - آنگونه که این گروه حکومت افغانستان در دوره استیلای دوباره خویش میخوانند - یک حوزه مغفول مانده در میان بحثها مباحث مربوط به حقوق بینالملل است. افغانستان تحت حکومت طالبان این روزها زیر ذرهبین دنیا و به طور جدی سازمانهای حقوقی بینالمللی قرار دارد. هر چند که این گروهها بارها اعلام کرده به همه مناسبات نظام بینالملل پایبند است اما سوالی که در اینجا وجود دارد این است که مناسبات حقوقی بین طالبان با کشورها و سازمانهای بینالمللی در ادامه چگونه خواهد بود؟
فریدون مجلسی، کارشناس مسائل بینالملل در گفت وگو با «داتیکان» با اشاره به این مساله که روی کار آمدن طالبان نه تنها اتفاقی نبوده، بلکه با توافق قبلی رخ داده است، گفت: بازگشت دوباره طالبان به قدرت بعد از 20 سال از طریق امضای تفاهمنامه و هماهنگیهای لازم با آمریکا صورت گرفته است. هم چنین باید اذعان داشت، علت ناگهانی بودن این جابهجایی قدرت هم این بود که ظاهراً اشرف غنی هم در جریان همه امور بود و به همین دلیل به راحتی ترک موقعیت و کشور کرد.
وی افزود: اما این که طالبان بر سر تعهدات بینالمللی خودشان باقی بمانند یا بخواهند مجری دستورات توسعهطلبانه پاکستان باشند و فقط خودشان را به عنوان یک اقلیتی که بخشی از جمعیت کشور افغانستان را تشکیل میدهند، ببینند حتماً موجب تشدید درگیریها خواهد شد.
مجلسی ادامه داد: نظام بینالملل یک اقدام عملی برای بهرهبرداری از منافع خواهد داشت تا همه طرفهای درگیر بتوانند به سود مورد نظرشان برسند. در واقع برای جهان مهم نیست که طالبان را به لحاظ سیاسی به رسمیت بشناسند و بخواهند ارتباطهایی با آن داشته باشند. برای کشورها فقط کافی است با طالبان در حدی تعامل داشته باشند که منافعشان تهدید نشود.
این کارشناس مسائل بینالملل تصریح کرد: برای طالبان هم همین که ارتباط با کشورها خزانهشان را غنی کند، کافی است. اما اگر قرار باشد طالبان که غالباً از پاکستان آمدهاند بخواهند سیاستهای خود را اجرایی کنند، با مقاومت اکثریت مردمی روبرو خواهند شد که البته به جنگطلبی پشتوها نیستند. یعنی محیط آرام و امنیتی که مورد توجه مذاکرهکنندگان با طالبان است، تحقق نخواهد یافت برای این که گروههای سهمخواه و همچنین مردم پشتو در برابرشان ایستادگی خواهند کرد.
مجلسی درباره مناسبات حقوقی میان طالبان و نظام بینالملل گفت: میتوان با جرأت این مسأله را بیان کرد که جامعه بینالملل منتظر خواهد بود تا رفتارهای طالبان را با تعهداتی که به نظر میرسد با این گروه توافق کردهاند، بسنجند و آنها را برای عمل به وعدهها زیر فشار قرار بدهند یا اینکه جنگ داخلی افغانستان باعث بروز و ظهور مشکلاتی نظیر گرسنگی - که از هم اکنون در این کشور خودنمایی میکند - میشود و وضعیت به این صورت ادامه خواهد یافت.
او در پایان با اشاره به بحثهای مختلف درباره واکنش ایران به قدرتگیری طالبان گفت: مشخص نیست بین مدافعین سرسخت طالبان در ایران و اعضای این گروه چه گذشته است و به چه تفاهمهایی رسیدهاند. برای اینکه ایدئولوژی طالبان چیزی جز دشمنی با ایران و مشخصا تشیّع نیست. آن هم در شرایطی که حضور طالبان در قدرت قطعاً به زیان ایران خواهد بود. چون پیش از این افغانستان مشتری مواد مصرفی و حتی صنعتی ایران بود و آهن و فولاد و سیمان میخرید که در حالت درگیری و تنش، این بازار از دست میرود. مسأله دیگر هم این است که با توجه به امکانات نظامی طالبان، ایران فضایی مملو از تهدیدهای امنیتی را پیش روی خود خواهد دید.