طلاق توافقی چیست؟ از ثبت دادخواست تا اجرای صیغه طلاق(بخش اول)
مقدمه
یکی از مهمترین موضوعاتی که خیل عظیمی از جامعه امروزه با آن درگیر هستند، مسائل حقوقی مربوط به طلاق میباشد. به طور کلّی قانون مدنی ایران دو نوع طلاق را برای جدایی زوجین از یکدیگر تعریف کرده که عبارتاند از: 1. طلاق بائن 2. طلاق رجعی
طلاق بائن: قانون مدنی در تعریف این طلاق آورده است که: در طلاق بائن برای شوهر حق رجوع نیست. (ماده 1145 ق م) به زبانی ساده تر در این نوع طلاق، پس از جاری شدن صیغه طلاق مرد حق بازگشت برای ازدواج مجدد با همسر سابق خود در مدت زمان عده وی را ندارد. قانون مدنی برای تحقق طلاق بائن شرایط ذیل را در نظر گرفته است:
1.طلاقی که پیش از نزدیکی واقع شود.
2.طلاق یائسه
3.طلاق خلع و مبارات مادام که زن رجوع به عوض نکرده باشد.
4.سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از اینکه وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید.
*در مورد سوم، مراد از «خلع» آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر خود میدهد طلاق بگیرد اعم از اینکه مال مزبور عین مهر باشد یا معادل آن و یا کمتر و بیشتر از اصل مهریه.
*در همان مورد سوم، منظور از «مبارات» نیز آن است که کراهت از سوی طرفین (زوج و زوجه) باشد و در این حالت عوض نباید بیشتر از اصل مهر باشد.
ماده 1148 قانون مدنی صراحتا تعریف طلاق رجعی را ذکر کرده و مراد آن است که مرد در مدت زمان عده زن حق رجوع (بازگشت) را دارد.
طلاق توافقی
قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران تنها همین موارد را در خصوص طلاق در نظر گرفته و در آن هیچ صحبتی از طلاق توافقی به میان نیامده است، در حالیکه امروزه زوجین برای امنیت و آسایش بیشتر و دوری از اتلاف وقت و درگیری، تمایل دارند تا با رضایت و توافق از یکدیگر جدا شوند که این روش تحت عنوان «طلاق توافقی» یاد میشود.
طلاق توافقی عبارت است از تفاهم و تمایل زوجین (منظور زوجی است که عقد دائم کردهاند نه موقت) به جدایی از یکدیگر که برای این منظور باید طرفین نسبت به تمامی مسائل زندگی از جمله؛ مهریه، نفقه، جهیزیه، اجرت المثل، حضانت و ملاقات فرزندان و... به توافق رسیده باشند که تمامی این موارد در دادگاه ثبت خواهد شد و طبیعتا دارای ضمانت اجرا نیز میباشد.
به طور کلی برای طی کردن پروسه طلاق توافقی این مراحل باید طی شود:
1.اوّلین شرط تحقق طلاق توافقی، رضایت و توافق زوجین مبنی بر پایان دادن زندگی مشترک است که در این بین ایشان باید در خصوص تمامی مسائل از قبیل: مهریه (مبنی بر بخشش کامل یا بخشی از آن)، نفقه، جهیزیه، اجرت المثل، حضانت، نگهداری و ملاقات با فرزند و... به توافقات کامل رسیده باشند طوری که اگر کوچکترین اختلافی در هر کدام از موضوعات ذکر شده وجود داشته باشد امکان انجام طلاق توافقی میسر نخواهد داشت.
*لازم به ذکر است که زوجین در هر مرحله از طلاق توافقی و حتی پس از صدور رأی دادگاه هرگاه از نظر خود منصرف شوند، طلاق ثبت نخواهد شد.
2.پس از توافقات شفاهی صورت گرفته بین زوجین( تمامی این توافقات در زمان صدور رأی عدم سازش از سوی دادگاه ثبت خواهد شد)، ایشان باید با تنظیم دادخواست و مراجعه به دفاتر خدمات قضایی (دادگاه) وارد مرحله اداری ثبت طلاق شوند.
*در طلاق توافقی و هنگام تنظیم دادخواست، هیچ فرقی نمیکند که کدام یک از زوجین به عنوان خواهان یا خوانده معرفی شود. همچنین اگر محل زندگی ایشان یکسان است، فقط یک نشانی در قسمت آدرس ثبت خواهد شد و چنانچه در دو مکان متفاوت زندگی کنند دادخواست باید به دستگاه قضایی محل اقامت خوانده ارائه گردد که در این موارد خوانده (زوج یا زوجه) با استخدام وکیل نیازی به حضور در دادگاه ندارند.
*هرچند برای تقدیم دادخواست در موضوع طلاق توافقی نیازی به وجود وکیل نیست ولی توصیه میشود انجام این کار به وکیل محول شود و اگر زوجین تنها یک وکیل استخدام کنند روند کاری ایشان با مشکلات کمتری روبه رو خواهد شد، به عنوان مثال اگر پس از صدور رأی عدم امکان سازش از سوی دادگاه، هرکدام از زوجین برای ثبت به دفتر طلاق مراجعه نکنند، حضور وکیل برای ثبت طلاق کفایت میکند.
3.بر اساس ماده 27 قانون حمایت از خانواده " در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع کند. دادگاه در این موارد باید با توجه به نظر داوران رأی صادر و چنانچه آن را نپذیرد، نظریه داوران را با ذکر دلیل رد کند." بر این اساس پس از ثبت دادخواست زوجین در دادگاه مبنی درخواست برای طلاق (دومین مرحله برای ثبت طلاق توافقی)، دادگاه تنها ایشان را به مراکز مشاوره ارجاع میدهد و در طلاق توافقی نیازی به استفاده از داور و نظر وی نیست.
4.به یاد داشته باشیم که ثبت تمامی توافقات در برگ دادخواست ضروری نیست و این توافقات در جلسات مشاوره (سومین مرحله) که از سوی دادگاه تعیین میشود مطرح میشود و در نهایت در جلسه دادگاه ثبت خواهد شد. پس از ثبت برگ دادخواست مبنی بر درخواست عدم امکان سازش برای انجام طلاق توافقی، دادگاه معمولا تا حدامکان در تلاش است تا مانع از طلاق زوجین شود به همین دلیل ایشان را به مراکز مشاوره ارجاع میدهد که این جلسات معمولا در سه نوبت (در برخی موارد بیشتر یا کمتر هم هست) انجام خواهد شد و هدف از آن تلاش برای ایجاد سازش و بازگرداندن زوجین به زندگی است. مرکز مشاوره پس از بررسی دقیق تمامی جوانب و توافقات موجود اگر امکان زندگی را برای زوج مد نظر میسّر نداند، گزارش خود را به دادگاه ارسال میکند.
*در یادداشت بعدی که از سوی پرتال حقوقی داتیکان منتشر خواهد شد، در مورد مدارک مورد نیاز جهت طلاق توافقی، صدور گواهی عدم امکان سازش، مدت زمان اعتبار آن و تمامی مواردی که تا زمان ثبت در دفتر طلاق ضروری است خواهیم پرداخت.
*برای دریافت نمونه دادخواست طلاق توافقی کلیک نمایید.