آیا رئیسی و روحانی هم باید مرخصی بگیرند؟
داتیکان_فرود نودهی: بلاخره قالیباف با فشار نمایندههای اصلاح طلب شورا مرخصی گرفت و پی تبلیغات ریاست جمهوریاش رفت. ماجرای تداخل مسئولیتب یک مقام دولتی با تبلیغات انتخاباتی، موضوعی است که در سالهای اخیر مورد بحث و نظر قرار گرفته است. بدون تردید، مرخصی یک روزه محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور دولت دهم و همراهی رحیم مشایی برای ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری، بحث برانگیزترین مرخصی یک مسئول در ایران بوده است، امری که به نظر میرسید خلاف قانون بود. در کنار آن ماجرای مرخصی گرفتن محمدباقر قالیباف، شهردار فعلی تهران به منظور فعالیتهای تبلیغاتی بیش از انتخابات ریاست جمهوری سال جاری، هم تا چند روز محل مناقشه بود. در همین خصوص و برای روشن شدن درست یا نادرست بودن مسأله مرخصی و نیز استعفای مسئولین در هنگام تبلیغات انتخابات، داتیکان با سه نفر از حقوقدانان کشور گفتگو کرده است.
استفاده مسئولین از امکانات دولتی برای انتخابات مسئولیت کیفری دارد
دکتر اسدالله یاوری، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی بر این باور است که موضوع گرفتن مرخصی و یا درخواست استعفا مسئولین برای فعالیت در برنامههای انتخاباتی در نظام حقوقی ما به صورت روشن مطرح نشده است ولی اصول کلی وجود دارد که مقام اداری، در زمان داشتن مسئولیت نمیتواند از امکانات اداره متبوع خود برای استفاده شخصی حال به هر طریق و شیوهای استفاده کند.
این استاد دانشگاه در ادامه خاطرنشان کرد که افراد مسئول نمیتوانند بدون داشتن مجوز قانونی، از امکانات موجود استفاده شخصی نمایند زیرا بروز این اتفاق موجب ایجاد مسئولیت کیفری برای شخص مورد نظر میشود. او در ادامه گفت: «با تمام این احوالات ممکن است قاعده خاصی در خصوص انتخابات وجود داشته باشد، هرچند به صورت شفاف بیان نشده ولی به در این باره ممنوعیت کلی وجود دارد.»
با این حال برخی بر این باورند که بحث مرخصی برای مسئولین رده بالا، منتفی است و چنانچه این افرد قصد ترک پست برای چند روز را داشته باشند، باید از سمت خود استعفا دهند، هرچند این مسأله در خصوص برخی مانند رئیس جمهور ممکن نیست.
رئیس جمهور نه میتواند استعفا دهد و نه مرخصی بگیرد
دکتر محمدحسین زارعی عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی، در همین خصوص گفت: «در انتخابات پیش رو که رئیس جمهور و معاون اول وی از کاندیداهای نهایی هستند، ذکر این نکته ضروری است که این دو نفر به هیچ وجه نمیتوانند برای فعالیتهای انتخاباتی نه مرخصی بگیرند و نه استعفا دهند زیرا دارای سمت عالی سیاسی هستند.
این استاد دانشگاه با غیرقانونی و غیرمعمول خواندن اقدام محمود احمدینژاد در سال 92 که برای همراهی اسفندیار رحیم مشایی یک روز درخواست مرخصی کرد، اظهار داشت: « این اقدام یک عمل غیرمعمول و غیر قانونی در تاریخ جمهوری اسلامی محسوب میشود، رئیس جمهور به واسطه داشتن مقام عالی سیاسی نمیتواند مرخصی بگیرد، به نظر میرسد فقط با پرکردن فرمی جهت اعلان میتواند اقدام به سفر کند ولی برای فعالیتهای انتخاباتی نمیتواند کار دولت را معطل سازد و مرخصی بگیرد، این رویه در خصوص معاون اول رئیس جمهور نیز صادق است.»
زارعی در ادامه خاطرنشان کرد که مقام ریاست جمهوری و نیز معاون اول رئیس جمهور، مقامی نیست که امکان گرفتن مرخصی در آن تعریف شود زیرا هر لحظه ممکن است اتفاقی صورت گیرد و نیاز به تصمیم سریع از سوی رئیس جمهور و معاون اول وی داشته باشد، بنابراین امکان گرفتن مرخصی و نیز استعفا برای این دو مقام در پروسه فعالیت انتخاباتی وجود ندارد.
دانشیار گروه حقوقی عمومی دانشگاه شهید بهشتی درخصوص نحوه انجام تبلیغات از سوی دکتر روحانی و آقای جهانگیری نیز اظهار داشت: «با توجه به اینکه دولت در اختیار این بزرگواران است، امکان استفاده از منابع دولت برای ایشان فراهم نیست. در واقع به واسطه قرار گرفتن در جایگاه مقام عالی سیاسی، نمیتوانند در فضایی غیر از فضای قانونی از جمله مناظرهها برای تبلیغات استفاده نمایند و اگر در شهرهای مختلف و در هین افتتاح طرحی این عمل صورت گیرد، خلاف قانون انجام شده است.»
قالیباف و رئیسی باید استفعا دهند یا قائم مقام انتخاب کنند
زارعی در خصوص شهردار تهران و نیز متولی آستان قدس رضوی که از دیگر کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم هستند نیز خاطرنشان کرد: «شهردار یک سمت تمام وقت عمومی دارد و چنانچه بخواهد در فعالیتهای انتخاباتی شکرده کرده و وقت کافی برای حضور در پست سازمانی خود نداشته باشد، باید از سمت خود استعفا دهد و یا اینکه قائم مقام انتخاب کند، ولی بحث استعفا در خصوص رئیس جمهور و معاون اول وی ممکن نیست. درخصوص جناب رئیس نیز باید متذکر شد از آنجاییکه آستان قدس رضوی وابسته به نهاد رهبری است و چون نهاد رهبری یک عنوان حکومتی محسوب میشود، ایشان هم باید تکلیفش را پستش مشخص کند. یا باید موقتا استفعا دهد و قائم مقام انتخاب نماید و یا اینکه وارد فعالیتهای انتخاباتی که ترک پست برای مدت طولانی را به همراه دارد، نشود. در این باره دکتر ولی رستمی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران معتقد است در نظام حقوقی ایران بحث مرخصی برای مقامات پیشبینی نشده است، ولی آنچه مشخص است این افراد باید در زمان ترک پست به مدت زیاد، برای اداره امور قائم مقام انتخاب نمایند تا وظایف ایشان را انجام دهد. گفتنی است که در اکثر کشورهای دنیا قائم مقام همان معاون است ولی در ایران اصطلاح قائم مقام فقط در هنگام غیبت شخص مدیر یا رئیس مطرح است که این یک مشکل محسوب میشود. در پایان نیز باید خاطرنشان کرد که شهردار و متولی آستان قدس نیز چنانچه همانند رئیس جمهور و معاون اول وی از امکانات سازمانی خود برای تبلیغات شخصی استفاده نمایند، اقدامی خلاف شرع و قانون مرتکب شده و عمل آنها مسئولیت کیفری دارد.