آقای روحانی لطفاً کمی به عقب برگردید!
داتیکان-فرود نودهی: ژستهای تکراری، خندههای ملیح همیشگی، امیدواری به آینده، نپذیرفتن مدیریت ضعیف، انداختن تقصیر به گردن عوامل خارجی و داخلی و ... . شاید بتوان گفتگوی دیشب حسن روحانی را در همین چند کلمه خلاصه کرد. صحبتهای دیشب رئیسجمهور که پس از یک وقفه نسبتاً طولانی از طریق صدا و سیما پخش شد، اتّفاق ویژهای نبود. هرچند او مسابقات جام جهانی و آماده نبودن بسته ارزی جدید دولت را از دلایل این تأخیر طولانی عنوان داشت ولی این انتظار میرفت که با توجه به شرایط فعلی کشور، صحبتهای متفاوتی از رئیس جمهور بشنویم.
البته روحانی مانند دفعات قبل عمل کرد. وی با اعلام اینکه حقایق را به مردم میگویم تقریباً بسیاری از مردم را ساعت 9 و 40 دقیقه شب پای رسانه ملی نشاند ولی نتیجه آن چیزی نبود که انتظار میرفت. صدا و سیما نیز در این نمایش بیروح کم مقصر نبود. نوع اجرا و سؤالهای آقای حیدری به گونهای بود که انگار شرایط کشور نسبت به چند ماه گذشته و حداقل سال گذشته هیچ تفاوتی نداشته و همه چیز به خوبی پیش میرود. این انتظار میرفت که مجری با تجربه صدا و سیما حداقل چند سؤال در خصوص افزایش افسارگسیخته قیمت خرید و اجاره مسکن و نیز قیمتهای کذائی خودرو بپرسد، هرچند این احتمال وجود داشت که در صورت پرسش هرگونه سؤالی، جوابهای یکسان و تکراری شنیده شود.
روحانی از همان ابتدای صحبتها و به جای اینکه با یک عذرخواهی مختصر، بخشی از فشاری که از سوی دولت بر مردم وارد شده است را تسهیل بخشد، توپ را به سمت جناحهای مخالف دولت انداخت. به نظر میرسد رئیس جمهور پنداشته عذرخواهی چند روز قبل خاتمی از مردم به خاطر شرایط نامناسب اقتصادی، کفایت میکند. در واقع روحانی این تصور را نداشته است که لازم است وی به عنوان دومین شخص عالیرتبه نظام به خاطر شرایط پیش آمده که بدون شک بخش عظیمی از آن به واسطه عملکرد ضعیف دولت است، از مردم عذرخواهی کند. اینکه وی شروع بحران ارزی-اقتصادی و حتّی خروج آمریکا از برجام را به گردن شهری بیاندازد که اعتراضات دیماه گذشته از آن شروع شد، روش معقولی نبود. البته بر همگان روشن است که منظور وی کدام شهر و چه مسئولینی بوده است، با این حال این حرکت یک فرار رو به جلو محسوب میشود. در اینجا به دنبال این نیستیم که مسئولین رده بالای آن شهر چقدر در شروع بحران سیاسی-اقتصادی مقصر بودهاند که آن خود مجال دیگری میطلبد. موضوع این است که شخص رئیس جمهور که مسئولیت اجرای قوانین و پاسداری از قانون اساسی را بر عهده دارد، بهتر بود از ابتدا به نقد مجموعه خود بپردازد نه اینکه با گفتن کلماتی همچون «مسئولین و مجموعه دولت از هیچ تلاشی دریغ نمیکنند» به تطهیر آنان اقدام نماید.
روحانی در بخش دیگری از صبحت خود به درستی از اتحاد مردم و تمامی نهادهای مسئول سخن گفت و تنها راه برون رفت از بحران را انسجام و یکپارچگی کامل در داخل عنوان داشت. طرح این مسأله از سوی رئیس جمهور در شرایط کنونی کشور بسیار درست و به جا بود ولی ذکر چند نکته در این خصوص ضروری است؛ در طول 40 سال سپری شده از عمر جمهوری اسلامی ایران، مردم همواره و در حالی که شرایط اقتصادی مناسبی نیز نداشتند، بیشترین همراهی و همکاری را با مسئولین داشتهاند. زمانی این همراهی خدشهدار خواهد شد که مردم حس کنند برخی از مسئولین نه تنها تلاشی در جهت حل مشکلات انجام نمیدهند، بلکه با استفاده از رانت اقدام به پولشویی و فسادهای کلان میکنند. آقای روحانی در دولت شما همانند دولت گذشته موارد متعددی از فساد و رانت از سوی مسئولین وجود داشته است. از انتصابات فامیلی گرفته تا رانتهای کلان اقتصادی. مردم زمانی میتوانند با تمام توان همسو با مسئولین باشند که روشنگری از سوی مسئولین وجود داشته باشد. بهتر بود روحانی حداقل در بخشی از صحبتهای خود و برای نخستینبار از رسانه ملی نام برخی افراد که جرم آنها ثابت شده را ذکر میکرد.
آقای رئیس جمهور، بهتر بود از احتکار چندهزار خودرو برای افزایش قیمت از سوی شرکت ایران خودرو سخن میگفتید. از رانتهایی که در فاصله همین 4 ماه اخیر و از زمان اعطای ارز دولتی برای ورود کالاهای اساسی، سخن میگفتید. مگر اشخاصی که در این مدت میلیونها دلار ارز دولتی گرفتند تا کالاهای مورد نظر مردم را وارد کنند ولی به گفته خود شما یا وارد نکردند یا کالای دیگری وارد کردند، از سوی وزارتخانههای شما و بانک مرکزی مجموعه شما تأیید نشدهاند؟ همراهی مردم با مسئولین زمانی در بهترین شرایط خود قرار خواهد گرفت که اعتماد کامل و شفافیت وجود داشته باشد.
رئیس جمهور در حالی از اتحاد و انسجام تمامی مردم و مسئولین سخن میگفت که در بخش دیگری از صحبتهای خود و همانند رئیس جمهور پیشین، اعتراضات مردم را در قالب اغتشاش و شورش عنوان کرد. مگر غیر از این است که بر اساس اصل 27 قانون اساسی، اعتراض و راهپیمایی به شرط آنکه بدون حمل سلاح باشد و مخل مبانی اسلام نیز نباشد، ایرادی ندارد. در سالیان اخیر عملاً هیچ دولتی اجازه اعتراضات مسالمتآمیز را نیز به مردم ندادهاند و این جای سؤال دارد که رئیس جمهور حقوقدان حتی این اصل قانون اساسی را نادیده میگیرد.
ای کاش آقای روحانی کمی به عقب برگردد و حداقل صحبتهای خود را در کارزار انتخابات به یاد آورد. اگر بنا بر این بود که تمام قولهای روحانی در حد حرف باقی بماند حرفی نیست ولی اگر قرار بر اجرایی شدن آن است، بهتر است جناب رئیس جمهوری کمی بیشتر تأمل کنند. پیشنهاد میشود رئیس جمهور و تمامی مسئولین نظام به این مسأله توجه کنند که تنها مسیر برای عبور از بحرانهای فعلی، شفافیت تمام است. اگر در مسائل اقتصادی شفافیت کامل صورت گیرد، بدون شک تمامی مردم همسو با دولت و نظام ایستادگی خواهند کرد و نه تنها آمریکا بلکه هیچ کشوری امکان تضعیف ایران را نخواهد داشت. آقای رئیس جمهور، بهتر است یکبار هم که شده بدون هیچ ملاحظهای واقعیات را بگویید و این جملهی «مصالح حکم میکند که چیزی گفته نشود» را کنار بگذارید.