داتیکان: ایران جزو کشورهایی است که شهروندانش استفاده روزانه بسیار زیادی از اتومبیل شخصی را دارند. این مهم ممکن است به دلایل متعددی مانند ارزانی قیمت بنزین و یا آسان نبودن حمل و نقل عمومی تحقق یافته باشد. در زمینه امکانات حمل و نقل عمومی در ایران، می­توان به چند نکته اشاره کرد: اول اینکه حمل و نقل عمومی در ایران قابل دسترس و فراگیر نیست. نقاط بسیاری از شهر هنوز تحت پوشش سامانه­‌های مترو یا BRT نیستند. علاوه بر این، سامانه­ اتوبوس­‌های شهری دسترسی و بازه زمانی مناسبی برای تمام محله­‌ها ندارند. به همین دلیل شاید بین تمامی مصادیق حمل و نقل عمومی در ایران، سامانه تاکسیرانی قابل دسترس­ترین مصداق باشد. میزان محبوبیت این سامانه، بعضا از باقی مصادیق حمل و نقل عمومی بیشتر است. چرا که بیشتر مسافرین شهری، به دلیل عدم پوشش فراگیر سامانه­‌های دیگر حمل و نقل عمومی، برای رسیدن به مقصد خود مجبورند تا از این سامانه استفاده کنند.

علاوه­ بر این، سامانه تاکسیرانی در ایران گرانترین سامانه حمل و نقل عمومی محسوب شده و به همین دلیل، بعضا حساسیت­‌ها روی افزایش و یا کاهش قیمت­‌های این سامانه، بیشتر است. این روزها، افزایش قیمت بعضا 30 درصدی خطوط مسافربری این سامانه، موجب سردرگمی و ابهام شهروندان شده است. اما به واقع چه چیز می­­‌تواند رافع این سردرگمی و پاسخی کامل برای فرضیات و سوال­‌های ایشان در جهت این افزایش قیمت­‌ها باشد؟ شاید بهتر است نگاهی به چیستی مصوبات شامل این قوانین، مساله را روشن­تر کند.

مطابق بند 27 ماده 71 «قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران» مصوب 1375/3/1 مجلس شورای اسلامی و اصلاحات و الحاقات بعدی، لایحه مربوط به افزایش قیمت سامانه تاکسیرانی، توسط سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران تحت نظارت شهرداری تهران تدوین شده و به شورای شهر تقدیم می­‌گردد. این لایحه مشتمل بر ماده­‌هاییست که در آن­ها، نرخ افزایش درصدی قیمت تاکسی، درصد اضافه شبانه، پرداخت الکترونیک کرایه تاکسی، افزایش کرایه در شرایط نامناسب آب و هوایی، افزایش کرایه در زمان اوج سفر، نرخ ارائه خدمات ویژه، مصوبه نرخ کرایه تاکسی در سال آتی و مسؤولیت اجرای مصوبه مشخص شده است.

درصد معین شده در مصوبه، با توجه به شرایط اقتصادی توسط شورای شهر تصویب می­‌شود. از مشکلات اساسی، عدم شفافیت مصویه افزایش قیمت تاکسیرانی و عدم وجود متن مصوبه در سامانه جامع مصوبات شورای شهر تهران است. به همین دلیل نمی­‌توان معیار افزایش قیمت تاکسیرانی سال 1398 را به طور شفاف دریافت.

اما مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران، طی مصاحبه‌­ای اعلام کرده بود که یکی از پیشنهادات سازمان تاکسیرانی در لایحه، ایجاد یک ساختار مرکزی برای نرخ گذاری است. اینگونه که از صحبت‌­های وی بر می­‌آید، نرخ تورم رسمی کشور در زمان اجرای مصوبه ملاک افزایش قیمت تاکسی­‌ها در سال 1398 بوده است. بنابراین، ظاهرا برای فهم قانونی بودن افزایش قیمت­‌های تاکسیرانی باید به نرخ تورم رسمی کشور مراجعه کرد.

طبق آمار بانک مرکزی، آخرین نرخ تورم اعلام شده از آبان 1397، 18.4 درصد است. عدم اعلام نرخ رسمی تورم، موجب سردرگمی و هرج مرج قانونی بودن یا نبودن افزایش قیمت 20 الی 30 درصدی قیمت تاکسی­ شده است. اما با توجه به این آمار به نظر می­‌رسد اگر این نرخ تورم مورد نظر سازمان تاکسیرانی بوده، افزایش قیمت­‌ها نهایتا تا 20 درصد مورد پذیرش است. نکته حائز اهمیت دیگر در این مساله بر خلاف تصور رایج، عدم دخالت شایعه گران شدن بنزین در افزایش قیمت تاکسی­‌هاست. بعلاوه، در این بین مسافرکش‌­های شخصی نیز به این هرج و مرج و عدم وجود نرخ مطمئن برای مسافر با تعیین عدد شخصی، قطعا صدمه خواهند زد.

نهایتا به نظر می­‌رسد، قبل از هر اقدامی بهتر است مصوبه شورای شهر تهران در رابطه با افزایش قیمت تاکسیرانی در سال 1398 به منظر عموم گذاشته شود تا بسیاری از ابهامات برای شهروندان حل شود. اما به صورت کلی، سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران سه روش را برای اعلام تخلف تاکسیرانان به شهروندان با ذکر شماره پلاک و مشخصات خودرو پیشنهاد داده است:

اطلاع رسانی به دفاتر تاکسیرانی مستقر در مناطق 22 گانه شهرداری

اطلاع رسانی به دفاتر شرکت های تاکسیرانی خصوصی

اطلاع رسانی از طریق سامانه 1888 شهرداری تهران و اعلام نوع تخلف و پلاک تاکسی متخلف