تفاوت ماده 477 و 474 قانون آیین دادرسی کیفری/به بهانه پذیرش اعاده دادرسی سه محکوم حوادث آبان
داتیکان: عبدالصمد خرمشاهی، وکیل پایه یک دادگستری در گفتوگو با داتیکان:
اعلام قطعی شدن خبر اعدام سه نفر از بازداشتشدگان اعتراضات آبان ماه، موجب اعتراض افکار عمومی شد که انعکاس آن به خصوص در شبکههای اجتماعی بسیار زیاد بود. این واکنش موجب شد تا غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه اعلام کند که در صورت درخواست اعاده دادرسی از طرف وکلای این سه جوان، براساس قانون دیوان عالی کشور آن را بررسی خواهد کرد. از طرفی عماالدین باقی، فعال حقوق بشر هم خبر داد که براساس پیگیریهایی که داشته خود قوه قضاییه هم از حکم صادر شده رضایت نداشته و در صورت درخواست اعاده دادرسی آن را خواهد پذیرفت.
پس از این وقایع وکلای سه جوان بازداشتی حوادث آبان ماه درخواست اعاده دادرسی دادند. اما این درخواست براساس ماده ۴۷۷ قانون آییندادرسی کیفری که همه تصور میکردند، ارائه نشد بلکه وکلا تصمیم گرفتند ابتدا اعاده دادرسی را از طریق ماده ۴۷۴ درخواست دهند.
اعاده دادرسی ماده ۴۷۴ طرق فوقالعاده اعتراض به آراء رسمی است
عبدالصمد خرمشاهی، وکیل پایه یک دادگستری در گفتوگو با داتیکان درباره درخواست اعاده دادرسی از طریق این ماده قانون آیین دادرسی کیفری میگوید: ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری به اعاده دادرسی اختصاص دارد؛ یعنی از طرق فوقالعاده به احکامی که قطعی شده اعتراض صورت میگیرد.
او در ادامه توضیح میدهد که این ماده ۷ موارد را شامل میشود. از جمله اینکه مبنای صدور حکم محکومیت برای شخصی اسنادی بوده که بعدا جعلیت آن مشخص شده یا درباره شخصی با اتهام واحد احکام متفاوتی صادر شده است.
خرمشاهی با ارائه مثالی میافزاید: به عنوان نمونه فردی به اعدام محکوم شده، بعد مشخص میشود آن فردی که گفته میشد به قتل رسیده، زنده پیدا شده است. یا اینکه عمل ارتکابی جرم نباشد یا اگر جرم هم بوده مجازاتی که برای آن در نظر گرفته شده بیش از حد بوده است.
این وکیل دادگستری در ادامه عنوان میکند: همان طور که گفتم اعاده دادرسی ماده ۴۷۴ طرق فوقالعاده اعتراض به آراء رسمی است و معمولا احکامی که قطعی میشود، محکومعلیه، دادستان کل کشور یا دادستان مجری حکم میتوانند از این طریق تقاضای اعاده دادرسی کنند. وی در همین خصوص گفت: معمولا مرجع اعاده دادرسی، دیوان عالی کشور است و چنانچه پذیرفته شود به دادگاه هم عرض ارسال خواهد شد و در غیر اینصورت قرار رد دادرسی صادر میشود.
ماده ۴۷۷ از اختیارات رئیس قوه قضاییه است
خرمشاهی در ادامه درباره خصوصیات ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری توضیح میدهد: ماده 477 هم به نوعی جانشین بند دو ماده ۱۸ قانون اختیارات رئیس قوه است. در مواردی که رئیس قوه قضاییه در هر یک از مراجع قضایی، رای قطعی صادره را خلاف شرع بین تشخیص داد، تفویض اعاده دادرسی میدهد. بر همین اساس شعبهای برای این موضوع اختصاص پیدا میکند و رای از نظر شکلی و ماهیتی مورد رسیدگی مجدد قرار میگیرد، در نهایت نقض و به شعبه هم عرض ارسال میشود.
این وکیل پایه یک دادگستری در ادامه با اشاره به شرایط سه نفر بازداشتی حوادث آبان ماه میگوید: درباره این سه جوان بازداشت شده در حوادث آبان ماه هم همانطور که میدانید وکلای این سه جوان اعلام کرده بودند که تقاضای اعاده دادرسی خواهند کرد. قوه قضاییه هم بیتمایل به این قضیه نبود و حتی یک روز شایع شد که این اعاده دادرسی پذیرفته شده است.
او در ادامه میافزاید: بعدا سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد که اگر درخواست کنند پذیرفته میشود. به همین دلیل دیدیم که وکلای نامبردگان تقاضای اعاده دادرسی دادند و ظاهرا درخواست پذیرفته شده و مجددا در یکی از شعب دیوان بررسی میشود. اگر یکی از 7 بندی که در بالا خدمتتان گفتم در پرونده وجود داشته باشد، دادنامه را نقض و به شعبه هم عرض ارجاع میکنند.
خرمشاهی بیان میکند: ظاهرا یکی از وکلای مربوطه اعلام کرده بود که خیلی از اتهامات به موکلانشان منتسب نبوده (یا دلایلی نبوده یا ادله و مدارکی وجود نداشته است) و اظهار امیدواری کرده بود که حکم اعدام این سه جوان نقض شود.
مواردی که در ماده 474 وجود دارد وسیعتر هستند
این وکیل دادگستری در ادامه درباره دلیل استفاده از ماده ۴۷۴ قانون آییندادرسی کیفری به جای ماده ۴۷۷ این قانون عنوان میکند: مواردی که در ماده 474 وجود دارد وسیعتر هستند. در ماده 477 صرفا مقوله بیّن شرع بودن مد نظر قرار میگیرد که معمولا کمتر اتفاق میافتد. اما در ماده ۴۷۴ موارد زیاد است و اعاده دادرسی صرفا محدود به یک مورد خاص نمیشود و به اصطلاح دست وکلا برای استناد به آنها بازتر است.
اعاده دادرسی محدود به یک بار طرح نیست
خرمشاهی همچنین در پاسخ به این سوال که اگر ماده ۴۷۴ با وجود همه گستردگی که دارد بعد از بررسی به نتیجه مطلوب نرسد، آیا این امکان وجود دارد که وکلا بتوانند یک بار دیگر هم از طریق اعاده دادرسی ماده ۴۷۷ را به جریان بیندازند، میگوید: اعاده دادرسی صرفا محدود به یک مورد و یکبار طرح نمیشود. هر زمان ادله، مدارک یا حرف یا دفاع جدیدی پیدا شد که موجبات نقض فراهم شود، دیوان عالی کشور میتواند اعاده دادرسی را قبول کند. البته همانطور که گفتم درخواست ماده ۴۷۷ در اختیار ریاست قوه قضاییه است که تشخیص دهد دادنامه صادره خلاف بیّن شرع است یا نه.
بخش اعظمی از مردم و افکارعمومی تقاضای توقف اجرای حکم را دارند
این وکیل پایه یک دادگستری در پاسخ به این سوال هم که به جز اظهارنظرهایی که از طرف وکلای این سه معترض حوادث آبان ماه مطرح میشود، خود شما با توجه به تجربیاتتان چقدر امید به برگشتن این رای دارید؟ بیان میکند: من بارها عنوان کردهام که در کنار محاکم عرفی و قضایی، یک محکمه بزرگتری هم به عنوان افکارعمومی وجود دارد. در این ماجرا هم دیدیم که بخش اعظمی از مردم و افکارعمومی تقاضای توقف اجرای حکم را داشتند. وکلای مربوطه هم اعلام کرده بودند که اقدامات این سه جوان در حدی نبوده که بخواهد محارب بودن از آن تلقی شود. چون قصد مقابله با نظام را نداشتهاند و اعمالشان در آن حدی نبوده که بخواهد مشمول این عنوان مجرمانه قرار گیرد.
خرمشاهی در پایان تاکید میکند: از آنجایی که قوه قضاییه هم درباره این موضوع بیتفاوت نبود و تمایل داشت تا این قضیه مجددا مورد بررسی قرار گیرد، فکر میکنم جای امیدواری دارد که احکام صادر شده نقض شود.
*برای اطلاع از اخرین همایش های حقوقی ، تازه های نشر حقوقی ، استخدام حقوقی ، مشاوره حقوقی و سایر اخبار حقوقی به سایت داتیکان مراجعه نمایید .