آیا حکم سعید مرتضوی مستحق تخفیف بود؟
داتیکان: به فاصله دو روز دو حکم متفاوت برای سعید مرتضوی صادر شد. نخستین حکم مربوط به پرونده کهریزک بود. حکم 5 ساله سعید مرتضوی در دادگاه بدوی به اتهام مباشرت در قتل تبدیل به 2 سال شد. از آن طرف او در پرونده سازمان تامین اجتماعی تبرئه گشت. دو حکم مرتضوی با واکنش افکار عمومی مواجه شده است.
در همین رابطه کامبیز نوروزی حقوقدان به امتداد گفت: من از جزییات پرونده سعید مرتضوی خبردار نیستم و نمیتوانم پرونده را نقد حقوقی کنم. اما بر اساس آنچه که منتشر شده، ظاهرا دادگاه ایشان را مستحق تخفیف دانسته است.
وی افزود: اینجا بحث بر سر این است که آیا مرتضوی استحقاق استفاده از تخفیف در مجازات و یا تبدیل مجازات به دیگر مجازاتهای جایگزین را دارد یا خیر؟ قانونا تشخیص این امر برعهده قاضی است و آن را دادگاه تشخیص میدهد اما تشخیص قاضی باید مستند به دلایل محکمی باشد که نشان دهد متهم به چه دلایلی استحقاق این تخیف از مجازات را داشته است.
این حقوق دان خاطر نشان کرد: من متن کامل رای را ندیدهام اما از اخباری که از این رای صادر شده است دلیلی برای استحقاق تخفیف در مجازات نمیبینم. این جای پرسش ایجاد میکند که چرا این تخفیف اعمال شده است، به خصوص آنکه اگر ما به موارد و مسائلی که درباره سعید مرتضوی در سالهای اخیر مطرح شده توجه کنیم این پرسش قویتر میشود که دادگاه صادر کننده رای چه خصوصیاتی در شخصیت متهم دیده که او را شایسته تخفیف در مجازات دانسته، این پرسش به جای خود باقی است؟
نوروزی در ادامه با توجه به این پرسش که با توجه به سابقه مرتضوی و خواست افکار عمومی آیا حکم مرتضوی تناسبی با خواست جامعه دارد، توضیح داد: دادگاه باید از هر جهت مستقل رای دهد، بنابراین نباید به خواستهی افکار عمومی در صدور رای توجه کند. اگر دادگاه به نتیجه حقوقی رسیده باید فارغ از افکار عمومی رای خودش را صادر کند. اما سوال شما در سطح دیگری مطرح است. سالهای زیادی است که آرای دادگاهها در بسیاری از پروندهها در افکار عمومی توجیه پذیر نیست و مقبولیت پیدا نمیکند و حتی آرایی که مطابق قانون و درست صادر میشود، بازهم در افکار عمومی با اما و اگرهای بسیاری مواجه میشود.
وی افزود: نکته و پرسش مهمی که دستگاه قضایی و هم سایر مقامات ارشد کشور باید به آن بیاندیشند این است که متوجه شوند چه اتفاقی افتاده که آرای دادگاهها تاثیر عدالت جویانه در افکار عموی نمیگذارند. رای یک دادگاه باید در جامعه مفهوم عدالت و قانون را نمایش دهد، درحالیکه چند سال است که در پروندههای اقتصادی و سیاسی هرکدام از جریانات خاص سیاسی و اقتصادی محاکمه میشوند و دادگاه هم رای صادر می کند، در جامعه اما و اگرهای بسیار بوجود می آید. حتی خود مرتضوی در اولین رایی که چند سال پیش علیه او صادر شد نسبتهایی به دادگاه صادر کننده رای داد، درحالیکه خودش همیشه رایهایی را صادر میکرد که از نظر حقوق دانان نقصهای زیادی داشت اما همین که علیه خودش رای صادر می شود به قوه قضاییه می تازد. این مسال خیلی فراتر از یک پرونده است.
نوروزی تاکید کرد: پرسش مهم برای دستگاه قضایی و جامعه ما این است که چرا آرای قضایی در جامعه نمیتواند افکار عمومی را اقناع کند؟ آقای بقایی هم پس از محاکمه پرونده ها را در زنبیل میگذارد و حتی برای سایر افراد هم همین طور است. مهم نیست حکم مرتضوی 2 سال یا 20 سال است مهم بی عدالتی و بی طرفی است که از سوی جامعه استشمام میشود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا هیات منصفه میتواند این مشکل را حل کند گفت: الزاما خیر. حضور هیات منصفه در جرایم مطبوعاتی و اخیرا سیاسی الزامی است، اما ما در پروندههای مطبوعاتی موارد متعددی داشتیم که هیات منصفه حاضر بوده اما رای نهایی مقبولیت نداشته است. در طرف دیگر پروندههایی که هیات منصفه نبوده اما رای دادگاه در جامعه توانسته به سطحی از مقبولیت برسد.
این حقوق دان توضیح داد: چند سالی است که سخنگوی قوه قضاییه مرتب جلسه مطبوعاتی برگزار میکند، جلسات سخنگو چه از نظر شکل و محتوا و چه نحوه برخورد یکی از بهترین جلسات سخنگویی دستگاه های کشور است. خبرنگاران از رسانههای مختلف سوالات خود را میپرسند و آقای اژهای پاسخ میدهد. این نشان دهنده این است که دستگاه قضایی مایل است که با افکار عمومی رابطه آگاهی بخش داشته باشد. جلسات آقای اژهای از نظر خبری پربار است و به سوالهای خبرنگاران جواب می دهد و نمی خواهد از سر باز کند و جواب های بی ارزش نمی دهد. در پاسخ های سخنگو نکاتی وجود دارد که به درد افکار عمومی می خورد ولو انتقادی. هنگامی که دستگاه قضایی به این مساله مهم توجه کرده که مستقیما اطلاعات مناسب و خوب توسط یک فرد مطلع و دارای مقام رسمی و مسلط منتشر بکند، خوب است به این قسمت نیز توجه کند که بخش مهمی از افکار عمومی از طرز عمل دادگاهها شکل میگیرد و به نحوه عمل دادگاه ها توجه کنند که آرام آرام اعتباری که باید دستگاه قضایی در بین عامله داشته باشد احیا شود.
وی افزود: دو مقام است که در نظر افکار عمومی باید همواره محترم شمرده شوند و هم مقبولیت داشته باشند. یکی پلیس و یکی قاضی، به دلیل آنکه پلیس و قاضی اگر محترم و مقبول نباشند، جامعه دچار هرج و مرج می شود، قانون بی اعتبارمیشود. بخشی از این احترام و مقبولیت در عمل ساخته می شود نه در فیلم ها و تبلیغات و ...
نوروزی در مورد پرونده تامین اجتماعی نیز توضیح داد: در مورد تبرئه از اتهامات مربوط به پرونده تامین اجتماعی نیز باز نمی خواهم بگویم درست یا غلط بوده است، چرا که اطلاع کامل ندارم. اما باز آن قدر که در این یکی دو روز خبر مشاهده کردم افکار عمومی از این حکم اقناع نشده است. ضمن آنکه در کنار همین رای صادر شده علیه وکیل تعدادی از شاکیان نیز ده ماه حبس صادر شده است. این در جامعه پرسش بر انگیز است و نمیتواند جامعه را به اجرای عدالت قانع کند، حتی اگر رای قانونی صادر شده باشد چون تصویر عمومی فرق دارد.
منبع: سایت امتداد