نعمت احمدی: شورای نگهبان سهم بیشتری از قانون برای خود قائل است/صالح نیکبخت: برخی مصوبات مجلس افزایش اختیارات شورای نگهبان در کنار نظارت استصوابی است
داتیکان: برخی از طرحهایی که این روزها در مجلس یازدهم به تصویب میرسد، با انتقاداتی همراه است. علاوه بر اینکه اهل فن برخی از این طرحها را عجیب و غریب میدانند، نسبت به نکات دیگری هم انتقاد میشود، مانند افزایش اختیارات شورای نگهبان که در یکی دو مورد در مصوبات مجلس اعمال شده است. از جمله این موارد در اصلاح قانون انتخابات در دو مصوبه که البته از طرف محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس هم به آنها تحت عنوان تعیین تکلیف برای شورای نگهبان اشارده شد، تکالیف جدیدی برای این شورا تعریف شده است.
منتقدان در واقع این روند را به افزایش اختیارات و تکالیف شورای نگهبان منتهی میدانند و آن را خلاف قانون اساسی عنوان میکنند.
در همین زمینه نعمت احمدی، وکیل پایه یک دادگستری در گفتوگو با داتیکان میگوید: شورای نگهبان برای خود مبسوط الید است و همه کار هم انجام میدهد. شورای نگهبان دو وظیفه دارد یک تطبیق قوانین با شرع و قانون اساسی و دیگری هم نظارت بر انتخابات.
او در ادامه با بیان این موضوع که مجلس نمیتواند بریا شورای نگهبان تعیین تکلیف کند یعنی چه؟ ادامه میدهد: مجلس حق قانونگذاری دارد. برای شورای نگهبان تعیین تکلیف نمیکند، اتفاقا به باور من شورای نگهبان از شرح وظایفی که در اصول متعدد قانون اساسی برای او در نظر گرفته شده عدول میکند.
این وکیل پایه یک دادگستری میافزاید: شورای نگهبان از نظر چارچوب قانون اساسی شرح وظایفی دارد باید اول تعریف شود، آیا شورای نگهبان از آنچه در قانون اساسی برای او تعیین شده بیشتر سهمخواهی میکند یا نه؟ من بر این باورم که شورای نگهبان سهم بیشتری از قانون برای خود قائل است.
احمدی با تاکید بر اینکه مجلس حق هر نوع قانونگذاری را دارد، میگوید: اما اگر مجلس شرح وظایف نهادها را توسعه دهد با توجه به آنچه که در قانون اساسی تعریف شده، عدول کرده است.
این حقوقدان توضیح میدهد: در قانون اساسی نظارت بر انتخابات بر عهده شورای نگهبان است، نظارت تعریف دارد و قضاوت هم تعریف مشخص خود را دارد. آنچه که مجلس در حال حاضر برای شورای نگهبان تعریف کرده دیگر نظارت به حساب نمیآید، بلکه قضاوت است.
او تاکید میکند: بسیاری از کارهایی که در حال حاضر مجلس در اصلاح قانون انتخابات انجام داده است، برای شورای نگهبان به جز وظایف او در قانون اساسی، توسعه بیشتر شرح وظایف است.
همچنین صالح نیکبخت، وکیل پایه یک دادگستری در این باره به داتیکان میگوید: برخی موارد مصوب مجلس مانند اینکه کاندیداها موظف شوند ۳ماه قبل از انتخابات برنامه خود را به شورای نگهبان ارایه کنند به نوعی محدود کردن هر چه بیشتر حق انتخاب مردم و افزایش اختیارات شورای نگهبان در کنار نظارت استصوابی است که موجب تنگتر شدن دایره انتخاب مردم میشود.
این وکیل دادگستری در ادامه با تاکید بر تفکیک وظایف مجلس و شورای نگهبان بیان میکند: اساسا مجلس به عنوان یک نهاد قانونگذاری نمیتواند برای شورای نگهبان تعیین تکلیف کند، مگر اینکه خود شورای نگهبان از نمایندگان خواسته باشد تا مصوباتای را بگذرانند که در آن صورت هم مغایر با قوانین کشور و حق انتخاب مردم است.
نیکبخت، همچنین در پاسخ به این سوال که این روزها انتقاد میشود که مجلس با وجود اینکه در راس امور است، چرا نمیتواند برای شورای نگهبان تعیین تکلیف کند، توضیح میدهد: درست است که وظیفه مجلس قانونگذاری و نظارت است اما این مهم درباره قوه مجریه قابل اجرا است.
او در ادامه میگوید: این حرف درست است که مجلس در راس امور قرار دارد و وظیفه قانونگذاری را بر عهده دارد اما این دلیل برای تعیین تکلیف برای شورای نگهبان نیست. شورای نگهبان یک نهاد مستقل است و مجلس نمیتواند براساس قانون برای آن قانونگذاری کند.
نیکبخت تاکید میکند: براساس قانون اساسی وظایفی بر عهده شورای نگهبان گذاشته شده که این شورا باید براساس همان موارد و اصل 99 قانون اساسی عمل کند.
این وکیل دادگستری عنوان میکند: مجلس میتواند برای نهادهای مستقل دیگر قانونگذاری کند، ولی نمیتواند برای شورای نگهبان تعیین تکلیف کند.
محمود علیزاده طباطبایی، وکیل دادگستری هم درباره امکان قانونگذاری مجلس برای شورای نگهبان معتقد است که مجلس درباره همه موضوعات میتواند قانون وضع کند به شرط اینکه مغایر قانون اساسی و شرع نباشد.
او تاکید میکند: شرح وظایفی که مجلس در حال تصویب آن است مخالف قانون اساسی نیست و مجلس در همه امور میتواند قانون وضع کند منتها این به شورای نگهبان بستگی دارد که قانون وضع شده را بپذیرد یا آن را مغایر با قانون و شرع اعلام کند.